• BIST 9118.67
  • Altın 2324.75
  • Dolar 32.3712
  • Euro 34.9966
  • İstanbul 21 °C
  • Ankara 21 °C

Elektrik ve Doğalgaz Kesintileri Yolda

Elektrik ve Doğalgaz Kesintileri Yolda
GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan, Batı’da sıcaklıkların 5 derece civarına düşmesiyle gaz sıkıntısı yaşanabileceğini ifade etti.

Türkiye’de son yıllarda her kış doğalgaz yetersizliği sorunu yaşanıyor. Özellikle de hava sıcaklıklarının 5 derecenin altına indiği dönemlerde. Gaz yetersizliği, doğalgaz santrallerinin gazının kesilmesi nedeniyle elektrik kesintilerini de beraberinde getiriyor. Peki bu kış ne olacak? Orta vadede çözüm ne? Dünya Gazetesi muhabiri sordu, Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Derneği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan yanıtladı. 

►Herkes doğalgaz sıkıntısı olacak mı diye soruyor. Nedir bu mesele? 

Türkiye’deki günlük doğalgaz tüketimi 190 milyon metreküpün üzerine çıkar ve bu durum bir haftadan fazla devam ederse sistemde gaz sıkıntısı yaşanması riski artıyor. Bu sorunun kaynağı, günlük doğalgaz tüketim miktarının, ülkemizdeki gaz şebekesine boru hatları, LNG terminalleri ve depolardan giren gaz miktarlarının toplamının üzerine çıkması. 

►Peki şu anda bir sıkıntı var mı ya da olacak mı? 

Mevcut hava şartlarında, günlük doğalgaz tüketimi 170 milyon metreküplerde dolaşıyor. Dolayısıyla geride bıraktığımız haftalarda bu konuda herhangi bir sıkıntı yaşanmadı. Ancak önümüzdeki süreçte oluşma ihtimali söz konusu. Çünkü geçen sene aralık ayında günlük tüketim 200 milyon metreküp seviyesine ulaşmış, tedbir alma zorunluluğu ortaya çıkmıştı. Bu yıl kış sezonuna hazırlıklı giriyoruz. Şebeke basıncımız üst seviyelerde ve yer altı deposu %90 ın üzerinde bir dolulukta.,

►Peki ne tür tedbirler alınıyor? 

Bu dönemlerde arzı artırma olanağı olmadığından talep tarafı yönetimi zorunlu hale gelmektedir. Burada başlangıçta alınacak tedbir ise enerji santralleri ile büyük ölçekli gaz tüketicilerin tüketiminin belirli oranlarda azaltılması yönünde oluyor.

►Şu anda gaz basıncı nasıl? 

Batı hattında gaz giriş miktarı 50 milyon metreküpten 30 milyon metreküp düzeyine düştü. Onunla ilgili biraz sıkıntı oluştu. Şu anda hava sıcaklıkları mevsim normallerinde gittiğinden, 30 milyon metreküple de tüketimler karşılanabiliyor. 

►Bu düşüşün nedeni ne? 

Basında yer alan haberlerde yer aldığı gibi doğalgaz ithalat lisansı bulunan şirketlerden Bosphorus Gaz’ın Türkiye’ye gaz getirememesinden kaynaklanıyor. Çünkü şirket kontratında yazan yıllık gaz kotasını şimdiden doldurmuş. Bu şirket ithalat miktarını doldurduğu için yıl sonuna kadar onun getiremediği gazın miktarı kadarlık bir düşme söz konusu şebekede... Yani bu sıkıntı Ukrayna’dan kaynaklanan bir kesinti değil. 

►Bu sıkıntı uzun vadede de hep sürecek anlaşılan... Kalıcı bir önlem alınmıyor mu?

Türkiye’de doğalgaz depolama kapasitesini artırmak için çalışmalar sürüyor. Ancak önümüzdeki üç yıl boyunca kapasiteyi artırma şansımız yok. Çünkü halen devam eden projeler ancak üç yıl sonra tamamlanacak. Şimdi yaşadığımız sorunu aşabilmek, yani gaz girişini artırabilmek için de mevcut hatlardan ve LNG terminalleri üzerinden gaz girişini artırmamız gerekiyor. Yani bir yandan LNG ithalatını artırmak bir yandan da Mavi Akım, İran ve Batı Hattı’ndaki kapasitelerin kullanılamayan kısımlarının da devreye sokulması gerekiyor. 

►Ne demek kullanılamayan kapasite? 

Mavi Akım’da yaklaşık 3 milyar metreküp ve İran Hattı’nda da 1.5 milyar metreküplük bir kapasite var. Bunların tamamını kullanacak şekilde çalışma yapılması gerekiyor. Yani kapasite var ama kontrat yapıp ilave gaz almak gerekiyor. 

►Bunu kim alacak?

İthalat izni verilen şirketler yapacak. Şu anda ithalat izni diye bir izin uygulaması yok. Böyle bir izin önceden verilmiyor. Doğalgaz alımı kontrata bağlandıktan sonra bunun onaylanması gerekiyor. Örneğin Gazprom ile Türkiye’deki bir şirket anlaşacak ve bunu iki ülkenin hükümetleri ya da ilgili kuruluşları da onaylayacak. 

►Niye yapılmıyor bu?

Yürürlükteki 4646 sayılı Doğalgaz Kanunu, BOTAŞ’ın alım kontratının bulunduğu ülkelerden özel sektörün kontrat yaparak gaz geçirmesine izin vermiyor. Ancak BOTAŞ’ın kontratının olmadığı ülkelerden ithalat yapılabiliyor. Halen boru hattı bağlantımızın bulunduğu Rusya, Azerbaycan ve İran’ın her üçüyle de BOTAŞ’ın kontratları var zaten. Bu durumda, özel sektörün yeni ithalat kontratı yapabilmesi için ithalat izninin serbest bırakılması gerekiyor. Bunun için de kanun değişikliği şart. Düzenleyici kurum EPDK’nın yapabileceği bir şey de yok şu anda. 

►Yeni kanun tasarısı bunu çözüyor mu? 

Kanun tasarısı ithalatı serbest bırakıyor. Tasarı Enerji Komisyonu’nda görüşülüyor. Bunun bir an önce çıkarılması gerekiyor.

 ►Peki başka ülkelerden getirme şansı? 

Aslında böyle bir imkân var. Avrupa’da 142 tane yeraltı doğalgaz deposu var. Bu depoları Türkiye de kullanabilir. SWAP ya da ithalat-ihracat yoluyla bu depolardaki gazın getirilmesi mümkün. Söz konusu gazın getirilmesi için de şu anda fiziki altyapımızdaki atıl kapasite kullanılabilir. 

►Avrupalıların kendisi de gaz sıkıntısı çekmiyor mu?

Avrupa’da enerji fazlası olmasından dolayı, elektrik veya gaz olarak her iki şekilde de enerji almamız mümkün. Hem Ukrayna’da, hem de Avrupa’da büyük depolama tesisleri var. Buralarda depolanmış gazı, arz açığımızın olduğu, özellikle aşırı soğukların 1 haftadan fazla devam ettiği durumlarda kullanabiliriz. 

►Aşırı soğuktan neyi kastediyorsunuz, kaç derecenin altı bu?

Marmara Bölgesi’nde hava sıcaklıklarının 5 derece ve altında bir haftadan fazla seyretmesi tüketimi de artırdığı için doğalgazda arz açığı yaratıyor. Böyle bir durumda Avrupa’daki bu depo kapasitesini biz de rahatlıkla kullanabiliriz. Yeter ki bunun için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve BOTAŞ gerekli hazırlıkları tamamlasın.

 ►Daha fazla LNG getirme imkânı?

Türkiye’deki mevcut şartlar altında doğalgazda rekabet söz konusu değil. Bu yüzden de LNG fiyatları uluslararası piyasalarda yüksek olduğu sürece LNG’yi kimse getirmek istemiyor. Bunun için doğalgaz serbest ticaretinin gelişmesi, piyasanın arz-talebe göre çalışması gerekiyor. 

►Meclis’teki tasarıda sorunlu gördüğünüz kısımlar var mı?

Aslında var. Kanun tasarısında doğalgaz toptan satış şirketlerini iş yapamaz vaziyete getirecek bir düzenleme söz konusu. Tasarıyla toptan satış şirketlerine depolama zorunluluğu getiriliyor. Ayrıca kesintili müşteri bulundurma şartı da koyuluyor. Bu nedenle toptan satış şirketleri iş yapamaz duruma gelecek. 

►Neden?

Şimdi Türkiye doğalgaz piyasasında 6-7 ithalatçı, 40’a yakın da toptan satıcı var. Bunların hepsi ileride Enerji Borsası’nda işlem yapacak oyuncular. Toptancılar, ithalatçılardan ya da doğrudan satıcılardan aldıkları gazı müşterilerine satıyor. Ne kadar gaz işlemi yapıyorsa, bunun yüzde 10’u kadar bir depolama zorunluluğu altına sokuluyor. Ayrıca müşterilerin bir kısmı kesintili, yani arz sıkıntısı yaşanırsa gazı kesilebilecek müşteri olacak. Burada bir oran belirtilmemiş, ikincil mevzuatla EPDK’ya bırakılıyor. 

►Hem diyorsunuz ki depolama yatırımları yapılmalı, hem de özel sektöre depolama kotası getirilmesi yanlış... 

Haklısınız, çok yerinde bir soru. Ama sözünü ettiğimiz depolama yatırımları, stratejik bir amaçla yapılıyor. Ülkenin arz talep dengesini sağlamak için. Bir de ticari amaç var. Talebin arttığı dönemlerde depolama maliyeti nedeniyle daha yüksek fiyatlı gazı piyasaya verip arzı karşılamak. Ama mevcut toptancılar depolama maliyetine katlandığı halde bunu gaz fiyatlarına yansıtamayacak. Yani depolama yatırımı ilave bir maliyet olarak şirketlere kalacak. İşte bu yüzden iş yapamaz hale gelecekler diyorum.

ARALIK AYININ İLK YARISI RİSKLİ

Meteorolojik verilere göre, İstanbul’da aralık ayının ilk yarısında hava sıcaklıkları genel olarak 5 derecenin altında seyredecek. Verilen tahminlere göre, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9 ve 10 Aralık günlerinde İstanbul’da sıcaklıklar 3 derece görünüyor. Sıcaklık tahminleri gerçekleşirse söz konusu dönemde Trakya bölgesinde doğalgaz tüketim talebinin aşırı şekilde yükselmesi kaçınılmaz. Bu durumda Marmara Bölgesi’ndeki bazı doğalgaz çevrim santrallerine gaz verilemeyecek. Ayrıca yüksek miktarlı doğalgaz tüketen sanayi kuruluşlarının gazı da kesilecek. Santrallerdeki gaz kesintisi, İstanbul başta olmak üzere Trakya ve Marmara’nın büyük bölümünü dönüşümlü olarak elektrik kesintileriyle karşı karşıya bırakabilecek. Bu durumda sanayi kuruluşlarının ve işyerlerinin üretim planlamalarını bu riske göre ayarlamalarında fayda olduğu belirtiliyor.

www.ulasimonline.com

Bu haber toplam 1062 defa okunmuştur
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Bu habere henüz yorum eklenmemiştir.
Diğer Haberler
Tüm Hakları Saklıdır © 2005 Ulaşım Online | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
Tel : 0212 293 75 48-32 | Faks : 0212 970 87 88 | Haber Scripti: CM Bilişim