Rusya’nın St. Petersburg kentinde düzenlenen TRANSTEK 2012 Taşımacılık Fuarına katılan Türkiye Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Bayrak, sektörün son durumuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Bayrak’a göre zor durumda olan sektör yüzde 10-15 kapasite ile çalışıyor. Türkiye’de tersaneciliğin son yıllarda büyük bir durgunluk yaşadığına değinen Bayrak, sektörün diğer ülkelere göre daha az devlet desteği almasından dolayı, rekabet etme gücünün zayıfladığına dikkat çekti.
Türkiye bir dönem 2.8 milyar dolarlık gemi ihraç ediyordu
2000’li yılların başında gemi inşaatı, yat inşaatı ve tersanecilik Türkiye’de büyük bir hamle yaptığını söyleyen Bayrak, bu dönemde ihracatın 170 milyon dolarlardan 2,8 milyar dolara kadar çıktığına dikkat çekti. Türkiye’nin 2008 yılına kadar dünyanın 5. büyük gemi üreticisi durumuna yükseldiğini belirten Gemi ve Yat ihracatçıları başkanı,“O dönemde yılda yaklaşık 150 gemiyi özellikle yabancı alıcılara teslim eden bir ülke haline geldik. Çok parlak bir dönem geçirdik ve bu dönemde çok ciddi yatırımlara giriştik.
Tersanelerin sayısı 30’dan 72’ye çıktı. Önceden sadece tuzlada tersaneler bulunurken daha sonradan Marmara’da, Akdeniz’de ve diğer bölgelerde tersaneler kuruldu. Ancak 2008 yılında yaşanan kriz dünya taşımacılık sektörünü çok ciddi manada etkiledi. Bu etkiden en çok nasibini alan taşımacılık ve bunun yanında da tersanecilik sektörü oldu. Bu yıllarda 2014 yılına kadar dolu olan tersanelerimiz maalesef sipariş iptalleriyle yüzde 15 kapasitelere kadar düştü. Bugün hala yüzde 10-15 kapasiteyle tersanelerimiz çalışmakta. İhracat rakamlarımız bu ayın sonu itibariyle 500 milyon dolarlara ancak geldi. Bu geçen yıl 1.1 milyar dolardı.” şeklinde konuştu.
Devlet desteği yetersiz
Türkiye’de Devletin Tersanecilik sektörüne KDV muafiyeti ve gümrük muafiyeti dışında herhangi bir destek vermediğinden yakınan Bayrak, “Bu yılın başında açıklanan destek programları içerisinde yeni yapılacak olan gemilerde çalıştırılacak işçilerin asgari ücretinin işveren payının ekonomi bakanlığı tarafından ödenmesi şeklinde bir destek çıkmıştı. BU çalıştırılacak kişi başına 170 TL civarında bir destektir. Tabi dünyada vahşi rekabetin yaşandığı özellikle Çin başta olmak üzere, Kore, Japonya’nın verdiği desteklerin yanında çok cılız bir destek olarak görünmekte. Bizim yeniden ivme kazanabilmemiz için yeterli bir destek değil. Yani bizim çok ciddi bir desteğimiz yok şu anda. Uzak doğu ülkeleri sektörlerine çok ciddi bir sübvansiyon sağlıyorlar. Dünyadaki gemi inşa pazarının yüzde 92-93’ünü ele geçirmiş durumdalar. Bunların içinde özellikle Çin. Hatta Avrupa ülkelerinde de bu bağlamda çok stratejik bir sektör kabul edilip, destek verdiklerini gözlemliyoruz. Bütün bu desteklerin yanında eşit şartlarda mücadele edemediğimiz için kapasite kaybetmiş durumdayız. Fakat tüm bunlara rağmen yeniden ivme kazanabilmek için çalışmalarımıza devam ediyoruz.” dedi.
Sektör kapasitesinin çok altında çalışıyor
2008 yılındaki meşhur Lehman Brothers krizine kadar,tersanecilik sektöründe sadece tuzlada 30 bin direk çalışan eleman, 65 binin üzerinde yardımcı elemanla 100 bine yakın işçi çalıştığına değinen Bayrak, Türkiye çapında düşündüğü zaman, sektörde yaklaşık 150 bin kişiye istihdam sağlandığı dönemlerin olduğunu söyledi. Bayrak şu şekilde konuştu: “O dönemde bir taraftan işçi yetiştirmek, bunlar için eğitimler düzenlemek gibi birtakım çalışmalar yaptık. Şu anda çalışanlarımızın hemen hemen yüzde 98’i belirli bir meslek içi eğitim alarak sektöre kazandırılmıştır. Ancak krizle birlikte biz bu iş gücünü de kaybetmeye başladık. Bizde yetişmiş elemanlar, diğer sektörlerde çok rahat iş bulabilir bir duruma geldiler. Dolayısıyla bizden çıkan çalışanlarımız başka sektörlere kaydılar. Şu an iş ve kapasite çok az olduğu için çalışan bulma sıkıntımız yok. Ancak kapasite tekrar arttığında çalışan sayısı yeterli olmayacaktır. O zaman yeniden verilen eğitimleri arttıracağız ve çalışan sayısını arttırmaya devam edeceğiz.”
