Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nu onayladı.
Kanun, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri, bankaların faktoring işlemleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının finansal kiralama işlemlerini düzenliyor.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen hava taşıma araçlarının kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan şirketlere hava taşıma araçlarının, motorların ve bunların aksam, parçalarının 2 yıldan az olmayan süreyle yurt içinde veya yurt dışında kurulu finansal kiralama şirketleri tarafından kiralanması işlemleri, finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla finansal kiralama kapsamında değerlendirilecek.
Türkiye'de bir şirketin kurulmasına, kanunda öngörülen şartların yerine getirilmesi kaydıyla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) en az 5 üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınacak kararla izin verilebilecek. İzin için yapılacak başvurulara ve iznin verilmesine ilişkin usul ve esaslar kurul tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.
Türkiye'de kurulacak bir şirketin, anonim şirket şeklinde kurulması ve kurucu ortak sayısının beşten az olmaması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, ticaret unvanında, "Finansal Kiralama Şirketi", "Faktoring Şirketi" veya "Finansman Şirketi" ibarelerinden birinin bulunması, yönetim kurulu üyelerinin kanunun kurumsal yönetim hükümlerinde belirtilen nitelikleri ve planlanan faaliyetleri gerçekleştirebilecek mesleki tecrübeye haiz olunması gerekecek.
Şirketten ayrıca öngörülen faaliyet konularına ait iş planlarını, kuruluşun Mali yapısı ile ilgili projeksiyonlarını, ilk 3 yıl için bütçe planını ve yapısal örgütlenmesini gösteren bir faaliyet programını ibraz etmesi istenecek.
Şirketin nakden ve her türlü muvazaadan arınmış olarak ödenmiş sermayesi en az 20 milyon lira olacak.
-BDDK'dan izin şartı-
Şirket, kuruluş izninin yanı sıra BDDK'dan da faaliyet izni alacak. Kurul tarafından verilen faaliyet izinleri, Resmi Gazete'de yayımlanacak.
Kuruluş izninin gerçeğe aykırı beyanlarla alınmış olması, kuruluş iznini takip eden 6 ay içinde faaliyet izni için başvuruda bulunulmaması, kuruluş izninden vazgeçildiğinin beyan edilmesi, iznin verilmesinde aranan şartların faaliyete geçilinceye kadar kaybedilmesi, faaliyet izni alınmamış olması hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda şirketin kuruluş izni BDDK tarafından iptal edilecek.
Bütün ortakları Türkiye'de kurulu finansal kiralama şirketi olmak kaydıyla, kuruluş ve faaliyet izni almaksızın sadece bir gemi kiralamak üzere finansal kiralama şirketi kurulabilecek. Bu nitelikte kurulacak şirketler, bu kanunun sözleşmelere ilişkin hükümleri dışındaki maddelerine tabi olmayacak.
Şirketin, yurt içinde veya yurt dışında şube açması izne tabi olacak. Şirket, her ne ad altında olursa olsun şube dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek, acentelik veremeyecek.
BDDK, şirketlerin denetimini yapacak. Kurum bütün bilgileri gizli dahi olsa istemeye yetkili olacak.
-Faaliyet kiralaması-
Şirketler, ana faaliyet konuları dışında faaliyetlerde bulunamayacak ve müşterileriyle yapacağı sözleşmeler çerçevesinde, yaptığı işlemin bir parçası olarak ek finansman sağlamak amacıyla toplamı ödenmiş sermayesinin yüzde 1'ini geçmeyecek şekilde kullandırılan nakdi krediler hariç nakdi kredi kullandıramayacak.
Şirket, toplam ödenmiş sermayesinin yüzde 20'sini geçmeyecek şekilde verilen garanti ve kefaletler hariç olmak üzere, garanti, kefalet ve teminat mektubu veremeyecek. Bu oranı yüzde 5'e kadar azaltmaya veya yüzde 25'e kadar çıkarmaya ya da şirket bazında farklılaştırmaya BDDK yetkili olacak.
Şirketin birleşme, devir ve bölünmesi BDDK'dan izin alınmak kaydıyla yapılabilecek. İznin verilmesine ilişkin usul ve esaslar kurul tarafından belirlenecek.
Kurumsal yönetime ilişkin yapılar, süreçler ve bunlara ilişkin ilkeler, şirketler birliğinin görüşü alınarak, kurul tarafından belirlenecek.
-Finansal kiralama sözleşmesi-
Finansal kiralama sözleşmesi: "kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın kullanım hakkını, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşme" olarak tanımlanacak.
Bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış kopyaları hariç olmak üzere patent gibi fikri ve endüstriyel haklar bu sözleşmeye konu olamayacak. Bütünleyici parça veya eklenti niteliklerine bakılmaksızın asli niteliğini koruyan her mal, tek başına finansal kiralama sözleşmesinin konusu olabilecek.
-Yurt dışından yapılacak sözleşmeler-
Yurt dışından yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri, birlik tarafından tescil edilecek. Özel bir sicile kayıtlı olmayan taşınır mallara ilişkin sözleşmeler, birlik tarafından tutulacak özel sicile tescil edilecek.
Finansal kiralama konusu, malın mülkiyeti kiralayana ait olacak. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın olma hakkına haiz olacağını kararlaştırabilecek. Sözleşmede aksine hüküm yoksa kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olacak, bakım ve onarım masraflarını karşılayacak.
-Sigorta primleri kiracı tarafından ödenecek-
Kiralanan malın sigorta ettirilmesi zorunlu olacak. Söz konusu malın kimin tarafından sigorta ettirileceği sözleşmede gösterilecek. Sigorta primleri ise kiracı tarafından ödenecek. Malın sözleşme süresi içinde hasardan, ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlı olmak üzere, kiracı sorumlu olacak.
Kiracının seçimi ve talebi üzerine üçüncü kişiden sağlanan malın ayıplı olmasından kiralayan sorumlu tutulamayacak. Aynı hüküm, malın bizzat kiracıdan sağlanması halinde de uygulanacak.
Kiracı, "kiracılık" sıfatını veya sözleşmeden doğan hak ve veya yükümlülüklerini, kiralayandan yazılı izin almak kaydıyla devredebilecek.
Sözleşmede aksi öngörülmemişse kiralayan, malın mülkiyetini bir üçüncü kişiye devredemeyecek. Sözleşmede bu yetkinin tanınması halinde, devir, ancak başka bir kiralayana yapılabilecek. Devralan, sözleşme hükümlerine uymak zorunda olacak. Devrin kiracıya karşı geçerli olması onun haberdar edilmesine bağlı olacak.
Kiracının iflası halinde, iflas memuru ilgili kanun hükümlerine göre büro teşkilinden önce, finansal kiralama konusu malların tefrikine karar verecek. İflas memurunun bu kararına karşı 7 gün içinde itiraz edilebilecek.
Kiracı aleyhine icra yoluyla takip yapılması halinde icra memuru, finansal kiralama konusu malların takibin dışında tutulmasına karar verebilecek. İcra memurunun kararına karşı 7 gün içinde itiraz edilebilecek. Bu itirazlar, icra mahkemesince en geç 1 ay içerisinde karara bağlanacak.
Kiralayanın iflası halinde sözleşme, kararlaştırılan sürenin sonuna kadar iflas masasına karşı geçerliliğini sürdürecek. Kiralayan aleyhine icra yoluyla takip yapılması halinde finansal kiralama konusu mallar sözleşme süresi içerisinde haczedilemeyecek.
-Sözleşmenin sona ermesi-
Sözleşme, süresinin dolması, kiracının iflası, ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi hallerinde kendiliğinden sona erecek.
Sözleşmenin taraflarından her biri, sürenin bitiminden en az 3 ay önce bildirmek kaydıyla mevcut veya yeni şartlar ile sözleşmenin uzatılmasını talep edebilecek.
Kiralayan, kiralama bedelini ödemeyen kiracıya verdiği 30 günlük süre dolunca sözleşmeyi feshedebilecek. Ancak sözleşmede süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmışsa tanınan bu süre 60 günden az olamayacak. Bir yıl içinde sözleşmede yer alan kira bedellerinden ikisinin zamanında ödememesi halinde kiracılarla yapılan sözleşmeler, kiralayan tarafından feshedilebilecek.
Sözleşme sona erdiğinde kiracı, malı derhal geri vermekle mükellef olacak. İade edilen malın satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından yüksek olması durumunda aradaki fark, kiralayan tarafından kiracıya ödenecek.
Yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde uygulanan teşviklerden yararlanabilecek.
Sözleşme ve bu sözleşmelerin devrine, tadiline ilişkin kağıtlar ile bunların teminatı amacıyla düzenlenen kağıtlar damga vergisinden, bu kağıtlara ilgili yapılacak işlemler harçtan istisna olacak.
Satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında, kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili sırasında tapu harcı alınmayacak.
-Birlik kurulacak-
Faktoring ve finansman sözleşmelerinin yazılı şekilde düzenlenmesi zorunlu olacak. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan "Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği" kurulacak.
Faktoring şirketleri ile bankalar, fatura bilgileri de dahil olmak üzere devraldıkları alacaklarla ilgili bilgileri, "Risk Merkezi" nezdinde veya birliğin uygun göreceği bir şekilde toplulaştıracak.
Kanuna aykırı finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketi açanlara veya kredi verenlere, 3 bin liradan 10 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.
-İzinsiz faaliyette bulunma-
İzin almaksızın, meslek edinerek finansal kiralama, faktoring ve finansman faaliyetlerinde bulunan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yetkilileri, 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak. Ayrıca, bu suçun bir işyeri bünyesinde işlenmesi halinde, bu işyerlerinin 1 aydan 1 yıla kadar, tekrarı halinde ise sürekli olarak kapatılmasına karar verilebilecek.
Alınması gereken izinleri almaksızın, ticaret unvanlarında, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda, şirket gibi faaliyet gösterdikleri izlenimini uyandıracak söz ve deyimleri kullananlara, 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve 1000 güne kadar adli para cezası verilecek.
Kanunla yetkilendirilen mercilerin ve denetim görevlilerinin istedikleri bilgi ve belgeleri vermeyen kişilere, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 500 günden bin 500 güne kadar adli para cezası uygulanacak.
Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlara, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve bin 500 günden az olmamak üzere adli para cezası uygulanacak.
-Faaliyet izninin iptal edilmesi-
Bir şirketin faaliyet izninin hangi nedenlerle iptal edileceği belirlenen kanuna göre, faaliyet izninin alınmasını müteakip 1 yıl içinde faaliyete geçilmemesi, bir ay içerisinde üye olunmaması ve bu yükümlülüğün ilgili Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yapılan uyarıdan itibaren 1 hafta içerisinde yerine getirilmemesi faaliyet izninin iptal edilmesine gerekçe olacak.
-Geçiş hükümleri-
Finansal Kiralama Kanunu ile Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılacak.
Kanun uyarınca yapılacak düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar, kaldırılan hükümlere dayanılarak çıkarılan düzenlemelerin, kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek.
