Akdeniz limanlarının konteyner terminalleri kârlı günlerini 2008-09 küresel gerilemesiyle birlikte geride bırakarak aşırı kapasite açığı ile uğraşmaya başladı. Ancak Akdeniz limanlarının yaşadığı bu zorlu günler de Uzak doğu ABD ticaretinin bir anda alevlenmesiyle sona erdi.
Hollanda merkezli Denizcilik danışmanlığı firması Dyanamar’ın hazırladığı rapora göre, bölgenin 42 limanında bulunan 98 konteyner terminalinin yıllık 70 milyon TEU’luk bir kargo kapasitesi bulunmakta. Rapora göre bu kapasite önümüzdeki 2012 – 2021 yılları arasında 46 milyon daha artış gösterecek ve 2030 yılında 114 milyon TEU kargo kapasitesine ulaşacak.
Dyanamar’ın raporuna göre Akdeniz limanlarının 47 milyon TEU’luk kargosunun yüzde 43’lük oranı Uzak Doğu ABD ticaretinin bir parçası. Dyanamar’dan yayınlanan bir başka rapor olan “Konteyner Hacimleri ve Akdeniz’de bulunan Terminal Kapasitesi”ne göre ise düzelme döneminde Uzak Doğu’ya giden kargoların hacmi yüzde 38 artarken ABD’ye giden kargoların hacmi yüzde 20 oranında artış gösterdi.
Raporda bulunan istatistiklere göre, 2011 yılının sonunda Akdeniz bölgesinde çalışan bütün limanlarda 440 gemiden karaya portal vinç ve 72 kilometrelik iskelelerde yükleme ve boşaltma işlemi gerçekleştirmek için 120 hareketli liman vinçleri bulunmakta.
Akdeniz – Uzak Doğu ve Kuzey Amerika ticareti geçtiğimiz on yıl içerisinde yüzde 133 oranında arttı. Yüzde 45 oran ile kargoların işlenişi ve kargo hareketliliği olarak en yüksek payı Güney Avrupa limanları aldı. Doğu Akdeniz’deki 5 ülke 13,5 millyon TEU’ya eşdeğer olan yüzde 19’luk kısmı arasında paylaştı.
Rapor’da Akdeniz’de yapılması planlanan yeni planlardan ve durumlarından da bahsedilirken, Akdeniz’de yapılması planlanan 31 yeni liman ile bölgenin toplam kapasitesi 400 bin TEU’dan 3 milyon TEU’ya çıkarılacak. Yeni yapılacakların bir kısmı yeni greenfield projeleri (gelişmemiş toprak) olarak inşa edilecek, bir kısmı ise brownfield (daha önce inşa yapılmış toprak) projeleri olarak inşa edilecek. Rapora göre bir adet de bluefield (açık deniz yüzer liman) projesi bulunmakta. Bu proje Adriyatik Denizi’nin üst kısımlarında Viyana Lagun’unun birkaç deniz mili açığında hayata geçecek.
Dyanamar’a göre bölgede bulunacak olan yeni kapasitesinin büyük bir kısmı Türkiye’de olacak. Raporda asgari yedi yeni kontener terminalinin yapılacağı , bu yedi terminalden dördü nün Marmara Denizi’ne kıyısı olan yerlerde inşa edileceği yer alıyor. Yeni terminallerin inşası ile toplam 7,4 milyon TEU’luk ek kapasite oraya çıkacak ve gelişmiş ve gelişmekte olan bölgelerde 16 milyon TEU’luk bir kapasite oluşturulacak.
Türkiye’nin en büyük konteyner limanlarından biri sayılan İzmir Limanı, Aliağa ve Nemrut Körfezi ile Türkiye’nin toplam konteyner kapasitesine etkide bulunacak. Böylece Türkiye’de ortalama liman kapasiteleri 10 yıl içerisinde 30 milyon TEU’ya ulaşacak. Hesaplamalara göre kargo hareketinin büyük bir kısmı 500 milyar dolar değeri ile denizden yapılacak. Rapora göre 2011 yılında bu oranlar 11 milyon TEU kapasitesinde ve 135 milyar dolar olarak belirtilmişti.
Ayrıca 14 bin TEU kapasiteli gemiler haftada bir Türkiye’ye gelerek Ambarlı limanına yanaşsalar bile, Uzak Doğu – Akdeniz hattında çalışan gemilerin ortalama kapasitesi 8 bin 400 TEU. Akdeniz Amerika arasında çalışan gemilerin ortalama kapasitesi ise 4 bin TEU.
Deniz Haber Ajansı- Ahmet ÖZDÜZGÜN
