Her şey 2009 yılında başladı
Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. (TÜLOMSAŞ) tarafından üretilen 1800-2400HP gücündeki diesel motorların, Türk özel sektörünün yük ve yolcu gemilerinde yardımcı makine olarak, İDO'ya ait feribot ve vapurlarda ise ana ve yardımcı makine olarak kullanılmasının kısa vadede teşvik edilebileceği, orta/uzun vadede ise askeri gemiler de dâhil muhtelif tip ve tonajdaki gemilerin ana tahrik (sevk) sistemlerinin bu fabrikada üretilmesi için söz konusu fabrikanın imkân ve kabiliyetlerinin (kapasitesinin) yeni yatırımlarla kademeli olarak geliştirilebileceği yönündeki fikirlerimi, ilk olarak Denizhaber.Com.Tr’de 27 Nisan 2009'da kaleme aldığım ve TMMOB Gemi Mühendisleri Odası (GMO)'nın yayın organı olan Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisi'nin Ekim 2009/182. sayısında da yayımlanan "Gemi Motoru İmalatında TÜLOMSAŞ Potansiyeli" başlıklı makalemde gündeme getirmiştim.
Bu makaleyi okuyan TÜLOMSAŞ Genel Müdürü’nün davetine istinaden, gemi inşa mühendislerinden oluşan tecrübeli bir teknik heyet oluşturup, 24-25 Ağustos 2009 tarihlerinde TÜLOMSAŞ Motor Fabrikası’nı ziyaret ederek, mevcut üretilen diesel motorların gemi ve deniz araçlarında kullanımına yönelik sertifikasyon eksiğinin giderilmesi ve ayrıca bir miktar ilave yatırımla deniz tipi diesel motor üretimine çok daha yatkın bir fabrika haline gelebileceği konusunda mutabık kaldık.
Gemi Mühendisleri Odası’nın sürece katılışı ve katkısı
Akabinde, TMMOB Gemi Mühendisleri Odası (GMO) tarafından 07 Aralık 2010 tarihinde düzenlenen Panel’de yaptığım “Krizi Fırsata Dönüştürmek” konulu sunum ve konuşmalarımda, üyesi olduğum Gemi Mühendisleri Odası’nı TÜLOMSAŞ’ın gemi motoru imalatına yönelik imkân ve kabiliyetlerinden haberdar ettim ve Odamızın da TÜLOMSAŞ Motor Fabrikası’nda teknik ziyaret düzenlenmesini teklif ettim.
Bu teklifim kabul gördü ve 2009 yılındaki ilk ziyaretimizden yaklaşık 1,5 yıl sonra 19 Nisan 2011 tarihinde TÜLOMSAŞ Motor Fabrikası’na ikinci bir teknik ziyaret gerçekleştirdik.
Bu ziyaretimize GMO’nun yanısıra Gemi İnşa ve Tersaneler Genel Müdürlüğü’nden de (yeni adı Tersaneler ve Kıyı Tesisleri Genel Müdürlüğü) katılım sağlanmıştı.
Ve Onlar da ilk defa gördükleri TÜLOMSAŞ Motor Fabrikası’nın fiziki, beşeri ve teknolojik alt yapısı ve üretilen motorlar karşısında epeyce etkilenmişlerdi.
Türk Loydu’nun tip onay test ve sertifikasyon süreci
Gerçekleştirdiğimiz mesleki ziyaretler ve teknik toplantılar sonrasında, TÜLOMSAŞ tarafından Türk Loydu’na “tip onay” başvurusu yapıldı.
TÜLOMSAŞ’ın 1800-2400 HP gücündeki diesel motorları gerekli tip onay testlerinden başarıyla geçtikten sonra 10 Aralık 2011 tarihinde tip onay sertifikasyon süreci tamamlandı.
Böylece, TÜLOMSAŞ Motor Fabrikası’nda % 80-85 yerli katkıyla üretilen 1800-2400 HP gücündeki (1500 rpm) diesel motorların, diesel jeneratör motoru veya yüksek devir elektrik jeneratörleri için yardımcı dizel makine ve veya yüksek devirli dizel makine ihtiyacı duyan gemi ve diğer deniz araçlarında kullanılabilmesinin önünü açmış olduk.
Van Gölü feribotlarında TÜLOMSAŞ motorları kullanılacak
Anadolu Ajansı (AA)’nın 27 Ocak 2012 tarihli haberine göre; Van Gölü’nde yaptırılacak 2 adet feribotta kullanılmak üzere Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olan TÜLOMSAŞ tarafından imal edilecek 1500 devir 2400 beygir gücündeki marine dizel motorlarıyla ilgili sözleşme imzalandı. (Sözleşme imza törenine Ulaştırma Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı’ndan TÜLOMSAŞ Genel Müdürü Hayri Avcı ve Tersaneler ve Kıyı Tesisleri Genel Müdürü Yaşar Duran Aytaç ile Nursoy Firması Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Nurduhan katıldı.)
Türk Loydu tip onay sertifikalı ilk dört motor seti Temmuz ayında, ikinci dört parti motor ise yılsonunda teslim edilecek.
Böylece, 2009 yılında yayınlanan “Gemi Motoru İmalatında TÜLOMSAŞ Potansiyeli” başlıklı makalemle başlayan süreç 2012 yılında önemli bir aşamaya geldi.
Türkiye, özellikle küçük özel tip gemilere uygun yerli gemi diesel motoruna sahip oldu.
Asıl hedef: “TÜLOMSAŞ Marine Diesel Engine Assembly”
TÜLOMSAŞ’ta üretilen 1800-2400 HP gücündeki mevcut diesel motorların tip onay sertifikasyonu ile küçük özel tip gemi ve deniz araçlarında kullanılmasının önünü açmamızın ardından, şimdi sıra Türk tersanelerinde ekseriyetle inşa edilen büyük gemiler için ihtiyaç duyulan özelliklerde, görece düşük devirli (100-300 rpm) ve yüksek güçlü (10.000+ HP)
gemi diesel motoru üretimine yönelik yeni bir üretim bandı, yani “TÜLOMSAŞ Marine Diesel Engine Assebly/Department” kurulmasında.
Bu sayede, üretilecek deniz tipi diesel motorların satış, pazarlama, yedek parça tedarik ve servis imkânları ve ayrıca uygun bir teşvik mekanizması sayesinde emsalleriyle rekabet edebilecek kalitede üretim ve avantajlı fiyatlandırma sağlanabilecek.
Bütün bu konular TÜLOMSAŞ tarafından “fizibilite etüdü” ile netleşecek.
Deniz Ticaret Odası ve Gemi İnşa Sanayicileri Birliği’nin satın alma gücüyle desteklenmiş talep ve isteklerini ortaya koymaları fizibilitenin en önemli ayağını oluşturacak.
Teşekkür
Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonrada “Türkiye’de Yeniden Gemi Motoru Üretmek” mefkûremiz doğrultusunda çalışmalarımıza devam edeceğiz. Çalışmalarımızda şu ana kadar bize destek olan ve bundan sonrada destek verecek olan bütün kişi, mercii, kurum ve kuruluşlara desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.
Fatih YILMAZ
Gemi İnş. Müh., GMO Üyesi
