Dünyanın en büyük ekonomisine sahip ülkelerin oluşturduğu G7'nin liderleri; Kanada, Meksika ve Avrupa Birliği ülkelerinden ABD'ye yapılan çelik ve alüminyum ihracatına getirilen yeni gümrük vergilerinin yürürlüğe girmesinden sonra ilk kez ABD Başkanı Trump ile yüz yüze geldi.
İki taraf arasındaki ticari gerilimin giderek derinleşmesi küresel piyasaların merkezine yerleşti. Son dönemde ülkeler arası ticarete ilişkin korumacılık eğiliminin artmasının yarattığı belirsizlik piyasalarda risk iştahını azaltıyor. Rakamlar, ticari gerilimin yatırımlara da olumsuz yansıdığını gösteriyor.
BM Küresel Yatırım Raporu, ABD'nin birçok ülkeyi hedef alan ek gümrük vergileri nedeniyle yükselen ticaret geriliminin, dünya çapındaki şirketlerin uzun vadeli sınır ötesi yatırımlarını aşağı çektiğini gösterdi. Dünya genelinde doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) geçen yıl yüzde 23 düşerken, raporda görünür bir zamanda yatırımlarda toparlanma beklenmediği ifade ediliyor. Rapora göre 2017'de dünyada DYY 1.43 trilyon dolara geriledi. Küresel ekonominin büyüdüğü ve ticaretin arttığı bir dönemde yatırımlarda yaşanan gerileme kısmen sınırötesi satın alma ve birleşmelerin değerindeki düşüşten kaynaklanırken, fabrika yatırımlarındaki yüzde 14'lük düşüş de etkili oldu. Yatırımların gerilemesinde ticaret savaşı olasılığının yarattığı belirsizlik ortamı etkili oldu.
Gelişen ülkelere 671 milyar dolar
Bunun yansımaları gelişmekte olan ülkelerde belirgin bir şekilde hissediliyor. Söz konusu ülkelerde DYY akışı 671 milyar dolarla yatay bir seyir izledi. Bölgesel olarak bakıldığında Afrika'da doğrudan yabancı yatırım düşüş eğilimine girdi. Afrika ülkelerine DYY girişi önceki yıla kıyasla beşte bir oranında azalarak 42 milyar dolara indi. Düşüş, emtia ihracatçısı ülkelerde yoğunlaştı. Gelişmekte olan Asya ülkelerine yönelik yatırımlar 476 milyar dolarla önceki yıla yakın bir seyir izledi. Bölge, doğrudan yabancı yatırım girişinde lider pozisyonda. Latin Amerika ve Karayipler'e DYY yüzde 8 yükselerek 151 milyar dolara çıktı. Ancak emtia patlamasının yaşandığı 2011'e kıyasla yatırımlar hala zayıf. En az gelişmiş ülke statüsündeki ülkelere yabancı yatırım yüzde 17 düşüşle 26 milyar dolar oldu. Zengin ülkeleri hedef alan doğrudan yabancı yatırımlarda da keskin bir düşüş kaydedildi; yüzde 37 gerileyerek 712 milyar dolara indi.
2018'de durum parlak görünmüyor
Bu yıl da durum parlak görünmüyor. Daha yüksek ekonomik büyüme projeksiyonları, ticaret hacmindeki artış ve emtia fiyatlarının güçlenmesi 2018'de doğrudan yabancı yatırımları destekleyecek faktörler ancak ABD'nin Çin ve AB ile ticaret savaşının giderek tırmanması 2018'in görünümüne en büyük tehdidi oluşturuyor. ABD geçtiğimiz günlerde AB, Kanada ve Meksika'da çelik ve alüminyum tarifelerini uygulamaya koymuştu. AB'nin ve Çin'in misillemede bulunması dünyayı topyekün bir ticaret savaşına sürüklenebilir.
Raporun baş yazarı James Zhan, bu yılki DYY büyümesinin, ticaret gerilimi ve jeopolitik risklerin artması nedeniyle kırılgan olacağını belirterek, "Bu yıl ciddi belirsizlikler hakim ve yılın geri kalanında iyi olmayacak” diyor. BM'ye göre bu yıl DYY yüzde 10 artacak ancak artış son 10 yılın artış ortalamasının altında kalacak.
Zhan, yabancı şirketlerin satın almaları ve fabrika yatırımlarını kapsayan DYY'nin hale küresel finans krizi öncesindeki seviyelere gelemediğine dikkat çekiyor. Geçtiğimiz yıl küresel DYY büyüklüğü 1.43 trilyon dolar oldu. 2007'de yatırımların büyüklüğü 1.91 trilyon dolar olarak gerçekleşmişti.
Portföy akışı hız kesmedi
Küresel DYY'da sert düşüşe rağmen diğer sınır ötesi sermaye hareketlerinde artış görüldü. Banka kredilerinin ve portföy yatırımlarının DYY'de düşüşü kompanse etmesiyle toplam sermaye akışı GSYH'nin yüzde 5.6'sı düzeyinden yüzde 6.9'a yükseldi. Gelişmekte olan ülkelere sermaye akışı GSYH'nin yüzde 4.0'ünden yüzde 4.8'e yükseldi.
Kaynak: Evrim KÜÇÜK / DÜNYA
