ALB Forex Araştırma Uzmanı Enver Erkan, Türkiye ile Rusya arasında yaşanan gerilimin, iki ülke ekonomisi üzerindeki etkisini değerlendirdi. Enver Erkan'ın analizine göre Rusya'nın Antalya ve limondan vazgeçmesi zor görünüyor.
Enver Erkan, Türkiye ile Rusya arasındaki gerilimin, ekonomi üzerindeki etkisini değerlendirmeye aldığı yazıda şu ifadelere yer verdi:
Rusya’nın son 1,5 yıldır yaşadığı ekonomik sorunlar herkesin malumu. 2015 yılını düşük seyreden petrol fiyatları ve Batı dünyasının uyguladığı yaptırımlar nedeniyle son derece zor geçiren Rus ekonomisi, Rusya’yı da dünya ticaretinde ve enerji pazarında yeni alternatifler aramaya itmişti. Gerek Çin ile yapılan petrol ve doğalgaz anlaşmaları, gerekse de Rusya’nın Güney Akımı projesini iptal ederek Türkiye üzerinden Yunanistan sınırlarından son bulacak yeni bir gaz akımı projesini hayata geçirmeye yönelik hamleler yapması bu arayışın göstergeleriydi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Rusya’nın bölge ve dünya siyasetindeki konumunu koruyabilmek için oluşturulan ve eski Sovyet cumhuriyetleri arasında ekonomik ve siyasi işbirliğini amaçlayan Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri açısından Rusya önemli bir ticari ortak olmakla birlikte, Türkiye’nin dış ticaretinde de toplam ihracatının yüzde 11’ini bu ülkelere yaptığını görmekteyiz. Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından 1 Ocak itibarıyla Rusya’nın Türkiye’ye karşı bir takım yaptırımlar açıklaması dış ticaret hacmi açısından olumsuzluk doğurmasının yanı sıra; iki ülke ticaretinde önemli yer tutan bazı ürünlerin ticaretini yasaklamakta, Rusya’da faaliyet gösteren Türk şirketlerine de kısıtlama getirmekteydi. Türkiye’nin Rusya’ya bağlı olduğu kanal malum: Enerji. Bu kanalda henüz olumsuz bir gelişme görülmemiştir. Ancak iki ülke arasındaki ilişkilerin çift taraflı olması itibarıyla Rusya’nın da Türkiye’ye bağlı olduğu bazı konular söz konusu. Burada en çok ön plana çıkan faktörler; yaş meyve ve sebze, inşaat, gayrimenkul ve tekstil sektörleri.
Rusya’nın 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren Türkiye’den yaş meyve ve sebze ithalatını durdurmasından sonra gıda ithalatını başka ülkelere yönlendirme yoluna gitti. Ancak Rusya geçen yıl Batı’dan yaptırımlara tepki olarak gıda ithalatını durdurduğunda alternatif olarak Türkiye ön plana çıkmıştı. Rusya’nın hareket alanının son derece küçülmesi nedeniyle sebze meyve fiyatlarının bu ülkede hızla artması enflasyonu da 2016 yılı içinde yüzde 15 bandına doğru çıkartabilir. Hali hazırda ise Rusya’da yıllık enflasyon yüzde 12,9. Sebze ve meyve ithalatına uygulanan yasağın devam etmesi Rusya’nın enflasyon kanalında büyük sıkıntıya düşeceği görüntüsünü ortaya çıkarıyor. Çünkü rublenin son 1.5 yılda zayıflayan alım gücü enflasyonu da yıllık yüzde 6 seviyelerinden çok kısa sürede yüzde 15 seviyelerine çıkarmış durumda.
Rusya’da inşaat sektöründe de Türk firmalarının ciddi bir ağırlığı bulunmaktadır. Hali hazırda yürütülen AVM inşaatı, rezidans, ofis ve otopark gibi projelerin yanı sıra 2018 yılında da Dünya Kupası’na ev sahipliği yapacak Rusya’da inşaat sektörü önemli ölçüde hız kazanacak. Böyle bir dönemde elbette faaliyet gösteren önemli inşaat şirketlerinin kaybedilmesi ve sektörde soğuma istenen en son şeylerden biridir. Sektörde olası bir soğuma 2018 yazına yetişmesi gereken projelerin yavaş ilerlemesine ve yetişememesine neden olabilir. Öngörüler daralma trendine devam eden Rusya ekonomisinin 2017’den önce büyümeye geçemeyeceği yönünde, büyümeye giren önemli kalemlerden biri olan inşaat sektöründe yavaşlama ise bunu geciktirir.
Diğer önemli kanallar olan tekstil, hammadde, enerji, turizm gibi sektörlerdeki kısıtlamalar da iki ülkenin zararına olacaktır. Hazır giyimin önemli kısmını Türkiye’den ithal eden Rusya’da rafların boş kalması enflasyonist etkileri giyim kanalı üzerinde de artırır. İki ülkenin de birbirinden önemli hammadde alış verişi söz konusudur, ham madde alış verişindeki kısıtlamalar tedarikçileri ve üreticileri zor durumda bırakır. Enerji Rusya’nın; turizm ise Türkiye’nin temel gelir kaynaklarından birisi olduğu için bu alanlardaki kısıtlamaların da karşılıklı ekonomik sonuçları olur. Ruble 2015 yılında dolar karşı yüzde 20, Euro’ya karşı yüzde 11 değer kaybetmiştir. Son 2 yılda dolar karşı olan değer kaybı ise yüzde 56 olarak gerçekleşmiştir. Petrol fiyatı ise bu dönemde 115 dolardan 30 doların altına kadar gelmiştir. Son dönemde hem ekonomik, hem de jeopolitik hikayelerin içinde çok önemli roller oynayan Rusya’nın daha fazla ekonomik sıkıntı çekmemek adına devletler ailesi ile uyum içinde olması ve barışçıl uzlaşması politikalar izlemesi bir gereklilik halini almış durumda. Ekonomisini yapılandıramamış veya yeterince çeşitlendirememiş ülkeler açısından ise risk primi her zaman önemli bir değişken olmakla beraber sermaye girişlerini belirleyen faktörlerden biri olmaya devam edecektir. Günümüzde diplomatik krizlerin ve savaşların gözle görülür sonuçlarından çok ekonomik sonuçları olmaktadır, dünya ekonomilerinin en son ihtiyacı olan da bir çatışma ortamı veya çıkar çatışmalarıdır.
Rusya ve Türkiye arasında özel sektörde istisna sağlanması konusunda yoğun lobi faaliyeti sergilenmektedir. Türk ve Rus tarafındaki bu girişimlerin başarılı olması halinde her ne kadar genel manada yasak devam etse de, ticaret hacminin beklendiğinden daha az zarar alması beklenebilir. Özel sektör bağlamında şirket bazında ticaret ilişkileri her zaman yürüyecektir, çünkü iki ülkenin özel sektörünün karşılıklı çıkarları, ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilmesi açısından bunu gerektirmektedir. Özel sektörlerin ticari çıkarları çerçevesinde göstereceği çabalar ilişkilerin yumuşamasına katkı sağlayacaktır.
