Akdeniz Ülkeleri Enerji Şirketleri Birliği Hidrokarbon Kaynakları Müdürü Sohbet Karbuz, enerji fiyatlarındaki düşüşün sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) piyasasını da etkileyeceğini belirterek, "Önümüzdeki dönemde LNG fiyatlarının düşük olması Rusya’yı vuracak. Moskova'nın bu konuda yapacağı bir şey yok" dedi.
'LNG küreselleşiyor'
Karbuz, gelecek iki yıl içinde petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi halinde doğalgaz ve LNG fiyatlarının da düşebileceğini söyledi. Bunun, gelirlerinin büyük kısmını bu iki kalemden elde eden Rusya ekonomisine ağır darbe vuracağına dikkati çeken Karbuz, gelecek 5 yıl içinde LNG piyasasında büyük oranda arz fazlası oluşacağını ve şu anda Asya ile Avrupa piyasası arasında LNG fiyatları arasında da fark kalmadığını ifade etti.
Gelecek dönemde toplam LNG ithalatının, boru hatlarıyla aktarılan doğalgaz ithalat oranına yaklaşacağını anlatan Karbuz, "Düşen petrol fiyatlarına endeksli doğalgaz fiyatları, gelirlerinin büyük kısmını bu iki kalemden elde eden Rusya ekonomisine ağır darbe vurdu. İlerde petrole endeksli LNG ithalatı da azalacak. LNG piyasasına baktığımız zaman küreselleşme görüyoruz. Yapılan kontratlar daha kısa süreli. Eskisi gibi 20 yıllık kontrat yapan yok" dedi.
'Rusya'nın elinde hamle kalmadı'
LNG kontratlarında daha esnek bir durumun oluştuğunu belirten Karbuz, şöyle devam etti: "Teslim yeri şartı maddesi ortadan kaldırılıyor. Önümüzdeki dönemde LNG fiyatlarının düşük olması Rusya’yı vuracak. Moskova'nın bu konuda yapacağı bir şey yok. Petrol fiyatları doğalgazı etkilediği için Rusya zaten gazda kaybedecek. Öteki taraftan, gazın gazla rekabeti denilen yapıda da gaz fiyatları aşağıda. Rusya'nın elinde bunu yukarı çekecek hiçbir hamle kalmadı. Yapabilirse, Avrupa’daki pazar payını korumak tek çaresi, amacı da o zaten. Başka yapacağı hiçbir şey yok. AB zaten Rusya’nın pazar payının azaltılması için savaş veriyor. O yüzden Güney Gaz Koridoru'na ve Akdeniz gazına önem veriyor. Bir yandan da Kuzey Afrika’yla ilişkilerini geliştiriyor ve LNG stratejisi ortaya koyuyor."
Rusya'nın gaz durumu
Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreter Yardımcısı Emin Akhundzada da Rusya'da şu anda yıllık yaklaşık 570 milyar metreküp gaz üretildiğini ve bunun çok büyük kısmının iç piyasada tüketildiğini söyledi.
Rusya’nın tüketim ve üretim artış hızının aynı olmadığına dikkati çeken Akhundzada, "Son 10 senede Rusya’da tüketim yaklaşık yüzde 5 artmış ancak üretim artışı yüzde birin bile altında. Böyle giderse uzun vadede Rusya’nın doğalgaz ihracatı da azalmış olacak. Rusya dünyada büyük doğalgaz rezervlerine sahip ülkelerden biri olabilir ama şu anda kullanılmayan birçok doğalgaz sahası var" diye konuştu.
Akhundzada, Rusya’nın bu sahalara yatırım yapması gerektiğini belirterek, "Yatırım yapması için de fon bulması lazım. Bunu ya dışardan bulabilirsiniz ya da kendiniz sağlayabilirsiniz. Malum, petrol fiyatları düştükten sonra Rus ekonomisine ciddi olumsuz etkileri oldu. Rusya'nın bütçesinin yaklaşık yüzde 54’ü petrol ve doğalgaz gelirlerinden oluşuyor. İhracatının da yüzde 68’ini de bu iki kalem oluşturuyor" ifadelerini kullandı.
'Türkiye'den kısa vadede vazgeçemez'
Rusya'nın yatırım yapma konusunda da sıkıntı yaşadığını anlatan Akhundzada, şunları kaydetti: "Moskova'nın toparlanması için sanayisini geliştirmenin yanı sıra, petrol fiyatlarının da kısa vadede artması gerekiyor ancak bu kısa vadede mümkün değil. Avrupa'nın uyguladığı yaptırımlar dolayısıyla Rusya kendi gazını satmakta bile güçlük çekiyor. Geçen sene 27 milyar metreküp gaz sattığı Türkiye'den kısa vadede vazgeçmesi mümkün değil. Rusya, Sibirya gibi sahalarına yatırım yapmalı. Mevcut boru hatlarının yüzde 70’inden fazlası 1985'te yapılmış. Bir çoğunun zaten ömrü bitmiş ve yenilenmeleri lazım. Ayrıca Rusya en çok doğalgaz yakan ülke. Öbür taraftan enerji niye verimli kullanılamıyor? Boru hatlarının teknolojisinin yenilenmesi lazım. Bunlar olmadığı zaman sızmalar oluyor. Rusya'nın zaten kendi içinde ekonomik durumu sıkıntılı."
LNG pazarı
Öte yandan, 2015 yılı itibarıyla dünyada toplam 116 aktif LNG tesisi bulunuyor. 400 adet operasyonel LNG taşıma gemisinin bulunduğu sektörde, LNG’nin yüzde 70’i Asya pazarına, yüzde 13’ü Avrupa ve yüzde 8’i de ABD pazarına gidiyor. 2014'te dünya çapında yapılan boru gazı ticareti 664 milyar metreküp, LNG ticareti ise 333 milyar metreküp olarak gerçekleşti.
Doğalgaz talebinin 2014-2035 döneminde yüzde 44 artması beklenirken, LNG talebinin yüzde 100'ün üzerinde artarak 700 milyar metreküp seviyelerine çıkacağı öngörülüyor.
Dünya doğalgaz ticaretinin yüzde 32’sini LNG oluştururken, kalan yüzde 68’i boru gazından geliyor. LNG’nin yüzde 32’lik payının 2030 itibarıyla yüzde 50’ye çıkması bekleniyor.
